Mới đây, Hiệp hội Tôm Miền Nam Hoa Kỳ (Southern Shrimp Alliance) đã hoan nghênh việc Mỹ áp dụng thuế nhập khẩu bổ sung lên tôm từ Indonesia và Việt Nam, đồng thời gây áp lực tới các nhà cung cấp lớn khác như Ấn Độ và Ecuador – phản ánh phản ứng mạnh mẽ nhằm bảo vệ ngành tôm nội địa bị tổn thương bởi “cơn bão” nhập khẩu giá rẻ và nguyên tắc kinh doanh thiếu minh bạch.
Theo dữ liệu của Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ, Mỹ hiện tiêu thụ đến 93% tôm nhập khẩu, trong đó Ấn Độ và Ecuador chiếm hơn 60% thị phần trong năm 2024.
Trong 5 tháng đầu năm 2025, tổng lượng tôm nhập khẩu vào Mỹ đã tăng tới 11,4%, phần lớn đến từ các thị trường đang chịu thuế cao.
Với mức thuế áp lên tôm từ Ấn Độ lên đến 26%, và từ Indonesia, Việt Nam dao động từ 32–46%, ngành tôm xuất khẩu Đông Nam Á buộc phải điều chỉnh chiến lược cạnh tranh.
Nhiều doanh nghiệp gia đình tại Mỹ – đặc biệt ở các bang miền Nam – đã phải dừng hoạt động trong thập kỷ qua do không thể cạnh tranh với tôm giá rẻ nhập khẩu.
Đại diện Southern Shrimp Alliance cho rằng những lô hàng tôm ngoại thường sử dụng lao động giá rẻ, kháng sinh bị cấm hoặc thiếu kiểm soát truy xuất nguồn gốc, gây bất lợi rõ rệt cho ngành nội địa. Việc áp thuế được xem là biện pháp hỗ trợ khẩn cấp để bảo vệ công bằng thương mại, dù chưa phải là lời giải căn cơ lâu dài.
Việt Nam nhìn từ góc độ Biển và Cuộc sống
Với vị thế là quốc gia có ngành nuôi trồng và xuất khẩu tôm phát triển mạnh, Việt Nam hoàn toàn có thể biến thách thức thành cơ hội. Dù phải đối mặt với mức thuế cao chưa từng có trong gần 20 năm trở lại đây, ngành tôm Việt Nam vẫn có cơ hội để tái cấu trúc – tập trung vào chất lượng, nâng cao minh bạch chuỗi cung ứng và thúc đẩy hình ảnh tôm Việt trên thị trường cao cấp.
Nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng đây chính là thời điểm để Việt Nam đẩy mạnh các sản phẩm giá trị gia tăng như tôm bóc vỏ, tôm chế biến sẵn – những mặt hàng có biên lợi nhuận tốt hơn, đồng thời phù hợp với xu hướng tiêu dùng tại các nước phát triển.
Bên cạnh đó, việc đa dạng hóa thị trường sang châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Trung Đông cũng là hướng đi giúp giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất như Mỹ.
Cơ hội phát triển bền vững từ thuế ngăn cản
Nhìn ở góc độ tích cực, việc Mỹ siết chặt các tiêu chuẩn nhập khẩu – bao gồm yêu cầu về điều kiện lao động, truy xuất nguồn gốc và kiểm soát kháng sinh – lại chính là động lực để ngành tôm Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuẩn hóa sản xuất. Đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe này, sản phẩm tôm Việt không chỉ giữ được chỗ đứng tại Mỹ mà còn đủ điều kiện chinh phục những thị trường khó tính nhất.
Thay vì là một quốc gia chỉ xuất khẩu tôm nguyên liệu giá rẻ, Việt Nam có thể chuyển mình thành thương hiệu tôm xanh – sạch – minh bạch, góp phần định vị giá trị kinh tế biển theo hướng bền vững và chủ động.
Minh Hương
